วรรณกรรมท้องถิ่น เรื่องมหาเวสสันดรชาดก

Infographic เรื่องมหาเวสสันดรชาดร

นางสาวอินทุอร  กุลชโมรินทร์ ปี 3 หมู่ 2
สาขาวิชาภาษาไทย  คณะครุศาสตร์
มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์

วรรณกรรมท้องถิ่น มหาเวสสันดรชาดก

1. วิเคราะห์ชื่อเรื่อง

            มหาเวสสันดรชาดก หรือ มหาชาติ 
              
“มหาชาติ”   แปลว่า  ชาติที่ยิ่งใหญ่  เป็นชาติที่พระโพธิสัตว์ เสวยพระชาติเป็นพระเวสสันดร  
              
“เวสสันดร”  น. ชื่อพระโพธิสัตว์ชาติที่ ๑๐ ในทศชาดก พระพุทธเจ้าเสวยชาติเป็นโอรสกษัตริย์องค์หนึ่ง มีพระนามว่า พระเวสสันดรทรงบำเพ็ญทานอย่างยอดเยี่ยม ที่มีนามว่าเวสสันดร เพราะประสูติในตรอกพวกพ่อค้า.               
“ชาดก”  เป็นเรื่องที่มีมาก่อนพุทธกาล เป็นเรื่องที่เกี่ยวกับพระโพธิสัตว์ หรือ เป็นชีวประวัติในชาติก่อนของพระพุทธเจ้า คือ สมัยที่พระองค์เป็นพระโพธิสัตว์บำเพ็ญบารมีเพื่อตรัสรู้ 
               
มหาเวสสันดรชาดก จึงเป็นชาดกเรื่องใหญ่ กล่าวถึงพระโพธิสัตว์ซึ่งเสวยพระชาติเป็นพระเวสสันดร ได้บำเพ็ญบารมีอย่างสูงสุด  ยากเกินกว่าจะมีผู้ใดทำได้คือให้บุตรและภรรยาแก่ผู้ที่มาขอ นอกจากนั้นยังบำเพ็ญบารมีอันยิ่งใหญ่อื่นๆครบถ้วนทั้ง 10 ประการ  จึงเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า "มหาชาติ"

2. แก่นเรื่อง

            ผู้ที่ปรารถนาสิ่งต่างๆ อันยิ่งใหญ่จะต้องทำด้วยความอดทนและเสียสละอันยิ่งใหญ่ด้วย

(เฉกเช่นพระเวสสันดรที่ทรงปรารถนาพระโพธิญาณ จึงต้องทรงบำเพ็ญบุตรทานที่ถือว่าเป็นทานที่สูงส่ง)

3. โครงเรื่อง

   การเปิดเรื่อง

-          พระอินทร์ประทานพร 10 ประการ แก่พระนางผุสดี ก่อนที่จะจุติลงมาเป็นพระราชมารดาของพระเวสสันดร

  การดำเนินเรื่อง

   การผูกปม

-           - พระเวสสันดรบริจาคทานช้างปัจจัยนาเคนทร์  ประชาชนชาวสีพีโกรธแค้นจึงขับไล่ให้ไปอยู่เขาวงกต 

-          - พระเวสสันดรทรงแจกมหาสัตสดกทาน คือ การแจกทานครั้งยิ่งใหญ่ ก่อนออกจากพระนครเดินทางไปยังสู่เขาวงกต

-          - ในแคว้นกาลิงครัฐมีพราหมณ์แก่ชื่อชูชก และได้นางอมิตตามาเป็นภรรยาและเดินทางไปขอโอรสและธิดาพระเวสสันดรมาเป็นทาส

-          - ชูชกเดินทางตามหาพระเวสสันดรไปเจอพรานเจตบุตร และ จุตฤๅษี แล้วหลอกให้บอกทางสู่อาศรมพระเวสสันดร

  จุดวิกฤต

-          - ชูชกไปพบพระเวสสันดรและทูลขอกัณหา ชาลี พระเวสสันดรทรงได้ทานสองโอรสแก่เฒ่าชูชก พระนางมัทรีทราบทรงโศกเศร้าเสียใจยิ่งนัก และทรงได้ตัดความห่วงหาอาลัยในสายเลือด  อนุโมทนาทานโอรสทั้งสองแก่ชูชก

  จุดวิกฤต

-          - พระอินทร์เจ้าจำแลงกายเป็นพราหมณ์มาขอพระนางมัทรี พระเวสสันดรทรงประทานให้

  การแก้ปม

-          - พระอินทร์ ทรงคืนนางมัทรีให้แก่พระเวสสันดร

-          ชูชกหลงทางเข้าไปยังนครสีพี และได้พบพระเจ้าสญชัย ทรงไถ่คืน ตัวกัณหาและชาลี และเลี้ยงข้าวปลาอาหารให้แก่เฒ่าชูชก กินจนตาย

-          การปิดเรื่อง

   จุดคลี่คลายปม

-          - พระเจ้าสญชัยนำขบวนออกไปเชิญพระเวสสันดรและพระนางมัททรี กลับมายังพระนคร เมื่อทั้งหกกษัตริย์ได้พบหน้ากัน  ณ  อาศรมดาบสที่เขาวงกต ก็เศร้าโศกเสียใจ กับเรื่องที่เกิดขึ้น ถึงวิสัญญีภาพสลบลง เกิดฝนตกประพรมหกกษัตริย์และหวยหาญได้หายเศร้าโศก และเดินทางกลับพระนคร พระเวสสันดรก็ขึ้นครองอย่างอย่างสันติสุข

นางสาวอินทุอร   กุลชโมรินทร์ นักศึกษาชั้นปีที่ 3 หมุ่ 2 สาขาวิชาภาษาไทย
คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยกาฬสินธ์ุ